Οι πυρκαγιές που έπληξαν την Ελλάδα το καλοκαίρι του 2023 έκαψαν πάνω από 1,2 εκατομμύρια στρέμματα, και βρήκαν τη χώρα απροετοίμαστη και με ελλιπή σχεδιασμό. Επιπλέον, η κακοκαιρία Ντάνιελ, τον Σεπτέμβριο του 2023 που πέρασε από Βουλγαρία, Τουρκία και Λιβύη, πέρασε και από την Ελλάδα, προκαλώντας στην περιοχή της Θεσσαλίας ισχυρές βροχοπτώσεις και πλημμύρες, με αποτέλεσμα μεγάλες υλικές καταστροφές και τον θάνατο τουλάχιστον 17 ανθρώπων. Προφανώς οι επιπτώσεις των πλημμυρών δεν σταματούν στις απώλειες ζωών και στις υλικές ζημιές. Μια έμμεση επίπτωση από τις καταστροφικές πλημμύρες είναι η πιθανή αύξηση στις τιμές των τροφίμων, αφού στη Θεσσαλία παράγεται το 5,2% του ΑΕΠ και η αγροτική παραγωγή της αντιστοιχεί στο 15% της εθνικής παραγωγής.
Ένας από τους βασικούς παράγοντες για τις πλημμύρες στην περιφέρεια της Θεσσαλίας ήταν η υπερχείλιση του ποταμού Πηνειού από την υπερβολική βροχόπτωση (>900 χιλιοστά βροχής μέσα σε λίγες μέρες), κάτι που σχετίζεται άμεσα με την κλιματική αλλαγή.
Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να ενισχύσει σημαντικά τον κίνδυνο πλημμύρας στην Ελλάδα και γενικότερα στην Ευρώπη τις επόμενες δεκαετίες. Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (Intergovernmental Panel on Climate Change - IPCC) προβλέπει ότι η άνοδος της παγκόσμιας θερμοκρασίας θα οδηγήσει σε πιο έντονες και συχνές βροχοπτώσεις. Εκτός από τις έντονες βροχοπτώσεις που συμβάλλουν στις πλημμύρες στην ενδοχώρα, η στάθμη της θάλασσας προβλέπεται να ανέβει και οι παράκτιες περιοχές πολλών ευρωπαϊκών χωρών θα αντιμετωπίσουν αυξημένο κίνδυνο παράκτιων πλημμυρών. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ-European Environment Agency EEA) έχει προειδοποιήσει ότι η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να οδηγήσει σε διπλασιασμό του κινδύνου πλημμύρας σε ορισμένα μέρη της Ευρώπης έως το 2050.
Eίναι σημαντική και πλέον απαραίτητη η ύπαρξη εργαλείων για την πρόβλεψη μιας φυσικής καταστροφής που σχετίζεται με το κλίμα, για τη διατήρηση των υποδομών αλλά και την επιβίωση των ανθρώπων
Γι’ αυτόν τον λόγο είναι σημαντική και πλέον απαραίτητη η ύπαρξη εργαλείων για την πρόβλεψη μιας φυσικής καταστροφής που σχετίζεται με το κλίμα, για τη διατήρηση των υποδομών αλλά και την επιβίωση των ανθρώπων. Τα εργαλεία αυτά μπορούν να βοηθήσουν τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και να συμβάλλουν στην προσαρμογή των πόλεων/οικισμών στην κλιματική αλλαγή. Για παράδειγμα, τα εργαλεία αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ιεράρχηση περιοχών για την ανάπτυξη σχεδίων χωροθέτησης με βάση τον κίνδυνο πλημμύρας, την προκαταρκτική εξέταση πιθανών στρατηγικών προσαρμογής αλλά και τον καθορισμό ασφάλιστρων από φυσικές καταστροφές.
Για την πρόβλεψη πλημμυρών είτε στην ενδοχώρα είτε σε παράκτιες ζώνες, χρειάζεται πληθώρα προβλέψεων (δηλ. μελλοντικών δεδομένων) μέσω μοντελοποίησης. Μερικά από αυτά τα δεδομένα είναι η ποσότητα κατακρήμνισης (βροχόπτωση, χιόνι κλπ.) , κλίση εδάφους, υψόμετρο περιοχής, χρήση γης (δάσος, καλλιέργειες, οικισμοί), απόσταση από ποτάμια-θάλασσα και απορροή ποταμού.
To RiskClima της E-ON INTEGRATION, συνδυάζει μελλοντικούς χάρτες πρόβλεψης κλιματικών κινδύνων, ευκαιρίες, δείκτες απόδοσης, ενέργειες μετριασμού, πίνακες παρακολούθησης και εκθέσεις για τη Διαχείριση Φυσικών και Μεταβατικών Κινδύνων Κλιματικής Αλλαγής.
Η E-On Integration έχει αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο λογισμικό, το RiskClima, για τη Διαχείριση Φυσικών και Μεταβατικών Κινδύνων Κλιματικής Αλλαγής. Η πλατφόρμα συνδυάζει μελλοντικούς χάρτες πρόβλεψης κλιματικών κινδύνων, ευκαιρίες, δείκτες απόδοσης, ενέργειες μετριασμού, πίνακες παρακολούθησης και εκθέσεις. Για παράδειγμα, μέσω του RiskClima, η ομάδα της Ε-Οn Integration, δημιούργησε έναν χάρτη πρόβλεψης ρίσκου πλημμύρας για την Ευρώπη, για το 2030 με βάση το κλιματικό 4.5 RCP σενάριο. Ο χάρτης αυτός μπορεί να προσαρμοστεί ακόμη περισσότερο στην τοποθεσία δραστηριοποίησης του εκάστοτε ενδιαφερόμενου και διαφορετικά κλιματικά σενάρια, συμβάλλοντας στην ποσοτικοποίηση φυσικών κινδύνων λόγω πλημμύρας.
Εικόνα 1 Χάρτης πρόβλεψης πλημμύρας για Ευρώπη το έτος 2030. Representative Concentration Pathway-RCP 4,5.
Στον παραπάνω χάρτη παρατηρούμε με μπλε σκούρο χρώμα τις περιοχές που παρουσιάζουν υψηλό κίνδυνο πλημμύρας το έτος 2030. Γενικότερα, στην Ευρώπη οι πόλεις αυτές βρίσκονται κοντά στην Βενετία, στο Άμστερνταμ, στο Μπορντό (Γαλλία) και γύρω από την Ρουμανία και Ουγγαρία, καθώς και στην ευρύτερη περιοχή του Βρανδεμβούργου και δυτικά της Εσθονίας. Στην Ελλάδα, η περιοχή της Θεσσαλίας προβλέπεται να είναι πιο ευάλωτη στο μέλλον, ακόμα και σε ένα σχετικά αισιόδοξο κλιματικό σενάριο (RCP 4.5), άρα να έχει τον υψηλότερο κίνδυνο πλημμυρών στο μέλλον. Τα κοινά χαρακτηριστικά όλων των περιοχών που αναφέρθηκαν, εκτός από το χαμηλό υψόμετρο και την ύπαρξη αγροτικών εκτάσεων σε κοντινή απόσταση, είναι και η παρουσία μεγάλων ποταμών και παραπόταμων στις γύρων περιοχές.
Με τη χρήση τέτοιων χαρτών δίνεται η δυνατότητα στις χώρες, στις κοινωνίες και στις επιχειρήσεις να προβλέψουν πλημμύρες με αρκετή βεβαιότητα και να προετοιμαστούν κατάλληλα καταστρώνοντας ενέργειες προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και μετριασμού των κινδύνων.
Comments