Ως “διαρροή” άνθρακα ορίζεται η μεταφορά μιας παραγωγικής διαδικασίας, με υψηλό ανθρακικό αποτύπωμα, από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) σε χώρες χωρίς ή με μικρότερες περιβαλλοντικές και κλιματικές δεσμεύσεις. Το αποτέλεσμά της αποτελεί απειλή για τις προσπάθειες της ΕΕ να καταπολεμήσει την κλιματική αλλαγή. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, για να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα, εισήγαγε τον Μηχανισμό Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM-Carbon Border Adjustment Mechanism), με στόχο να επιβάλει ένα δίκαιο κόστος στις εκπομπές άνθρακα που σχετίζονται με τις εισαγωγές, εξασφαλίζοντας τον ανταγωνισμό ενώ παράλληλα ευθυγραμμίζεται με τους κλιματικούς στόχους που η ίδια έχει θέσει.
O Μηχανισμός Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα - CBAM σκοπεύει στον καθορισμό του κόστους των εκπομπών άνθρακα στα εισαγόμενα αγαθά αλλά και στην προώθηση πιο καθαρών πρακτικών παραγωγής παγκοσμίως ενώ προστατεύει και τους κλιματικούς στόχους της ΕΕ.
Ο Μηχανισμός Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα, που ξεκίνησε την 1ην Οκτωβρίου 2023, επικεντρώνεται αρχικά σε κλάδους με υψηλές εκπομπές άνθρακα όπως η παραγωγή τσιμέντου, σιδήρου, χάλυβα, αλουμινίου, λιπασμάτων, ηλεκτρικής ενέργειας και υδρογόνου.
Ο CBAM εξυπηρετεί διπλό σκοπό. Καταρχάς, τον καθορισμό του κόστους των εκπομπών άνθρακα στα εισαγόμενα αγαθά αλλά και την προώθηση πιο καθαρών πρακτικών παραγωγής παγκοσμίως. Με τη διαδικασία τερματισμού του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ) της ΕΕ (EU ETS), ο CBAM στοχεύει στην ελαχιστοποίηση του κινδύνου “διαρροής άνθρακα”, καθιστώντας το κόστος άνθρακα των εισαγόμενων αγαθών συγκρίσιμο με την εγχώρια παραγωγή και προστατεύοντας τους κλιματικούς στόχους της ΕΕ. Επομένως, οι Ευρωπαϊκές χώρες είτε θα αγοράζουν εγχώρια προϊόντα είτε θα εισάγουν από μη Ευρωπαϊκές χώρες αλλά με ένα κόστος αντίστοιχο των τοπικών προϊόντων.
Παρόλο που είναι αποτελεσματικός στη μείωση της διαρροής άνθρακα, ο CBAM έχει περιορισμένη επίδραση στις παγκόσμιες εκπομπές CO2, διευθετώντας μόνο το 0,1% του προβλήματος. Επιπλέον, ο ρόλος του στην υποστήριξη της απανθρακοποίησης στις αναπτυσσόμενες χώρες παραμένει ασαφής, απαιτώντας πιο αποτελεσματικές διαδικασίες παραγωγής και μεταφοράς. Το Συνέδριο του ΟΗΕ για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (United Nations Conference on Trade and Development -UNCTAD) προτρέπει την ΕΕ να συμπληρώσει το CBAM με επιπρόσθετα μέτρα, με στόχο την ελαχιστοποίηση του οικονομικού χάσματος μεταξύ ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών. Προτεινόμενα μέτρα περιλαμβάνουν τη χρήση των εσόδων που προκύπτουν από το CBAM για την επιτάχυνση της υιοθέτησης καθαρότερων τεχνολογιών παραγωγής στις αναπτυσσόμενες χώρες, προωθώντας ένα πιο ολοκληρωμένο και περιβαλλοντικά φιλικό παγκόσμιο εμπορικό σύστημα.
Το CBAM, υποχρεώνει τους εισαγωγείς να αναφέρουν σε τριμηνιαία βάση τις συνολικές επαληθευμένες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (GHG) και λεπτομερώς τις άμεσες και έμμεσες εκπομπές, που ενσωματώνονται στα αγαθά που εισάγονται σε ένα δεδομένο ημερολογιακό έτος.
Μεταξύ της 1ης Οκτωβρίου 2023 και της 31ης Δεκεμβρίου 2025, σύμφωνα με τους νέους κανόνες του CBAM, οι εισαγωγείς υποχρεούνται να αναφέρουν σε τριμηνιαία βάση τις συνολικές επαληθευμένες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (GHG) και λεπτομερώς τις άμεσες και έμμεσες εκπομπές, που ενσωματώνονται στα αγαθά που εισάγονται σε ένα δεδομένο ημερολογιακό έτος. Η πληρωμή των τελών CBAM θα διευκολύνεται μέσω της αγοράς και της παράδοσης πιστοποιητικών CBAM, τα οποία θα τιμολογούνται με βάση τους εβδομαδιαίους μέσους όρους των δημοπρασιών δικαιωμάτων του ΣΕΔΕ (Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών) της ΕΕ.
Στην E-On Integration, μέσω των συμβουλευτικών μας υπηρεσιών και τη χρήση της cloud πλατφόρμας RIBIA GHG, δίνουμε τη δυνατότητα στις εταιρείες να καταγράψουν, υπολογίσουν και να δημοσιοποιήσουν όλες τις άμεσες και έμμεσες εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου (GHG) με τρόπο σαφή και διαδραστικό. Παράλληλα, η E-On Integration έχει αναπτύξει την πλατφόρμα RiskClima που μπορεί να εντοπίσει και να ποσοτικοποιήσει τους μεταβατικούς κινδύνους της κλιματικής αλλαγής που σχετίζονται μεταξύ άλλων, με αλλαγές στις νομοθεσίες για τον φόρο άνθρακα και με τις συνεχόμενες αλλαγές στις υποχρεώσεις των επιχειρήσεων για την αντιμετώπιση των κλιματικών ρίσκων.