Στις 9 Σεπτεμβρίου ο Μεσογειακός Κυκλώνας “Daniel” έφερε μεγάλες καταστροφές στη Νοτιανατολική Μεσόγειο. Κόστισε ζωές και περιουσίες ανθρώπων στην Ελλάδα, στην Τουρκία και στη Βουλγαρία. Κατέστρεψε υποδομές και δρόμους. Έπνιξε ζώα και αχρήστευσε καλλιεργήσιμα εδάφη. Στις 12 Σεπτεμβρίου χτύπησε τη Λιβύη αφήνοντας πίσω του χιλιάδες νεκρούς και αγνοούμενους και καταποντισμένες περιοχές.
Πριν ακόμη καταμετρηθεί το μέγεθος της καταστροφής στη χώρα μας από την επέλευση του “Daniel”, ένας ακόμη Μεσογειακός Κυκλώνας, ο “Elias”, έπληξε ξανά με σφοδρότητα μεταξύ 25 και 28 Σεπτεμβρίου ίδιες και άλλες γεωγραφικές περιοχές και πρόσθεσε τη δική του συνεισφορά στα καταστροφικά αποτελέσματα του προηγούμενου. Με αφορμή αυτά τα τραγικά συμβάντα εξετάζουμε το φαινόμενο των Μεσογειακών Κυκλώνων, ή αλλιώς γνωστό ως “Medicanes”, τις επιπτώσεις τους στην καθημερινότητά μας καθώς και τη συνεισφορά της κλιματικής αλλαγής στον σχηματισμό τους.
Τι είναι οι Μεσογειακοί Κυκλώνες και πώς συνδέονται με την Κλιματική Αλλαγή και την Υπερθέρμανση των ωκεανών;
Μεσογειακοί Κυκλώνες ή Medicanes είναι το όνομα που δίνεται σε κυκλώνες με τροπικά χαρακτηριστικά που σχηματίζονται στη Μεσόγειο Θάλασσα, και κυρίως στο Ιόνιο, και σχηματίζονται όταν ψυχρά κύματα ατμοσφαιρικού αέρα συναντούν θερμότερες αέριες μάζες που προέρχονται από τις αυξημένες επιφανειακές θερμοκρασίες της θάλασσας. Η ισχύς των ανέμων που τους χαρακτηρίζουν φθάνουν σε ένταση πάνω από τα 12 μποφόρ. Βασικός παράγοντας για το σχηματισμό τους είναι η θερμοκρασία στην επιφάνεια της θάλασσας. Τέτοιου είδους φαινόμενα ήταν σχετικά σπάνια στο παρελθόν στην περιοχή μας. Τα τελευταία χρόνια όμως, καθώς λόγω κλιματικής αλλαγής αυξάνεται η θερμοκρασία στη Μεσόγειο Θάλασσα, αυξάνεται και η ένταση των καταιγίδων που φτάνουν στην ξηρά ως κυκλώνες σε περιοχές που δεν πλήττονταν μέχρι πρότινος.
Η αύξηση της θερμοκρασίας της Μεσογείου, είναι η βασική αιτία για τους Μεσογειακούς Κυκλώνες, που φαίνεται πως θα γίνονται πιο έντονοι, θα συνδέονται συχνότερα με ισχυρότερους ανέμους, θα οδηγούν σε πιο έντονες βροχοπτώσεις ενώ θα αυξάνεται ο κίνδυνος πλημμυρών που προκαλούν.
Ποιο είναι το μέλλον;
Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (Intergovernmental Panel on Climate Change - IPCC) σε έκθεσή της όπως είχαμε γράψει και σε προηγούμενο άρθρο μας, ανακοίνωσε ότι οι θερμοκρασίες στη Μεσόγειο αυξάνονται περίπου 20% ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
Η αύξηση της θερμοκρασίας της Μεσογείου, είναι η βασική αιτία για τους Μεσογειακούς Κυκλώνες, που φαίνεται πως θα γίνονται πιο έντονοι, θα συνδέονται συχνότερα με ισχυρότερους ανέμους, θα οδηγούν σε πιο έντονες βροχοπτώσεις ενώ θα αυξάνεται ο κίνδυνος πλημμυρών που προκαλούν. Η πορεία τους τα τελευταία χρόνια μετατοπίζεται νότια και ανατολικά στη Μεσόγειο, με πολύ πιο συχνά φαινόμενα στο Ιόνιο Πέλαγος και φαίνεται πως στο μέλλον θα αποτελούν απειλή για ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ιταλία και η Ελλάδα αλλά και χώρες της νοτιοανατολικής Μεσογείου γενικότερα.
Μια ακόμη εξήγηση για τους Μεσογειακούς Κυκλώνες είναι ότι, η υπερθέρμανση του πλανήτη και οι λιγότερες βροχοπτώσεις κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού που προκαλούν ξηρασία και πυρκαγιές, οδηγούν σε μια αύξηση των βροχοπτώσεων μέσα σε μια συντομότερη χειμερινή περίοδο που πέφτουν σε μικρότερες, πιο συγκεντρωμένες εξάρσεις και προκαλούν πλημμύρες, κατολισθήσεις και διάβρωση του εδάφους.
Πώς επηρεάζονται οι κατοικημένες και καλλιεργήσιμες περιοχές;
Οι περιοχές της Νοτίου και Ανατολικής Μεσογείου που θα δέχονται συχνότερα αυτούς τους κυκλώνες μάλλον δεν είναι προετοιμασμένες με τις παράκτιες υποδομές για να αντέξουν τις ακραίες δυνάμεις τους. Όταν χτίζονταν στο παρελθόν σπίτια, δρόμοι και γέφυρες και αυξανόταν η πυκνότητα του πληθυσμού σε παράκτιες περιοχές με χαμηλό υψόμετρο μάλλον δεν είχε ληφθεί υπόψη η πιθανότητα συχνής εμφάνισης τέτοιου είδους ισχυρών φαινομένων και ότι σπίτια και υποδομές δεν θα ήταν προετοιμασμένα για αυτά στο μέλλον.
Σε περιοχές που βασίζονται σε καλλιέργειες οι πιο πυκνές και έντονες χειμερινές βροχοπτώσεις που αναμένονται από τις κλιματικές προβλέψεις είναι πιθανό να απομυζήσουν τα εδάφη από βασικά θρεπτικά συστατικά, και να αφήσουν πίσω τους υποσιτισμένα, πτωχά εδάφη που δεν θα μπορούν να υποστηρίξουν τη γεωργία.
Τέλος πάντα υπάρχει η ανησυχία πως η κλιμάκωση των επιπτώσεων και η περιορισμένη ικανότητα των κοινωνιών να προσαρμοστούν σε αυτές θα μπορούσε να γίνει αιτία για περιφερειακές συγκρούσεις ή μαζική μετανάστευση πλυθησμών.
Όμως, όλο και περισσότερο, το μήνυμα παγκόσμιων οργανισμών και επιστημονικών ιδρυμάτων είναι πως πρέπει να προετοιμαστούμε για τις εντεινόμενες κλιματικές επιπτώσεις που είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα εμφανιστούν τις υπόλοιπες δεκαετίες του 21ου αιώνα.
Μεσογειακοί Κυκλώνες στον Ελλαδικό Χώρο
Και για να έλθουμε στο φαινόμενο του οποίου έχουμε γίνει μάρτυρες τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, είναι αξιοσημείωτη η αύξηση της συχνότητας εμφάνισης μεσογειακών κυκλώνων στο Ιόνιο Πέλαγος από το 2017 με διάρκεια πάνω από 24 ώρες που επηρέασαν την Ελλάδα με καταστροφικά αποτελέσματα. Τους παραθέτουμε ονομαστικά. Τα αποτελέσματά τους τα έχουμε σχεδόν όλοι βιώσει ή οπωσδήποτε τα γνωρίζουμε.
Ζήνων, 16 - 19 Νοεμβρίου 2017
Ζορμπάς, 27 Σεπτεμβρίου - 1 Οκτωβρίου 2018
Ιανός, 14 - 20 Σεπτεμβρίου 2020
Νέαρχος, 22 Οκτωβρίου - 2 Νοεμβρίου 2021
Daniel, 4 - 12 Σεπτεμβρίου 2023
Elias, 26 - 28 Σεπτεμβρίου 2023
Η κατανόηση όσων παραγόντων μας κάνουν ευάλωτους στις επιπτώσεις της Κλιματικής Αλλαγής είναι ζωτικής σημασίας και πρέπει να οδηγήσει σε δράσεις μετριασμού ακόμη και εξάλειψης της ευπάθειας, αντί να περιμένουμε τις συνέπειες χωρίς να κάνουμε καμμιά ενέργεια.
Και ποιο είναι το πρακτέο;
Είναι ζωτικής σημασίας οι κοινωνίες και οι κυβερνώντες να κατανοήσουν το τι μας κάνει ευάλωτους στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής μεταξύ των οποίων και η συχνή εμφάνιση τέτοιου είδους ακραίων φαινομένων όπως οι Μεσογειακοί Κυκλώνες. Η κατανόηση αυτή πρέπει να οδηγήσει σε δράσεις μετριασμού ακόμη και εξάλειψης της ευπάθειας, αντί να περιμένουμε τις συνέπειες χωρίς να κάνουμε καμμιά ενέργεια.
Όσον αφορά τις επιχειρήσεις που οι εγκαταστάσεις τους ή η εφοδιαστική τους αλυσίδα επηρεάζονται από αυτά τα φαινόμενα, είναι απαραίτητο να συμπεριλάβουν τους κινδύνους από τους Μεσογειακούς Κυκλώνες στον σχεδιασμό του μέλλοντος ώστε να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για να ενισχύσουν την ανθεκτικότητά τους.
Εμείς στην Ε-ΟΝ INTEGRATION συνεισφέρουμε στην προσπάθεια αυτή. Δημιουργούμε εργαλεία για τις επιχειρήσεις που τις βοηθούν να προβλέπουν τους Κινδύνους από την Κλιματική Αλλαγή και να προχωρούν έγκαιρα στις απαραίτητες δράσεις μετριασμού, ώστε να γίνουν περισσότερο ανθεκτικές και βιώσιμες στις συνθήκες που θα αντιμετωπίσουν στο μέλλον, για να συνεχίσουν απρόσκοπτα να παράγουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους.